تخریب به معنای ویران کردن و خراب کردن است و در اصطلاح حقوقی، به معنای خراب کردن ابنیه (بناها و ساختمانها) و همچنین خراب کردن اموال به کار میرود.
در قانون از جرم تخریب تعریفی ارائه نشده است و تنها به ذکر مصادیقی از آن اکتفا شده است.
جرم تخریب را میتوان بهصورت زیر تعریف کرد:
«تخریب عبارت است از؛ لطمه زدن عمدی بهطور کلی یا جزئی، نسبت به مال یا شیء متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی به طرق معین شده در قانون.»
قانونگذار، ایجاد حریق و آتش زدن را که وسیله از بین بردن و تباه کردن مال است را مترادف با تخریب به کار برده و تخریب را اعم از خراب کردن ابنیه، حرق و آتش زدن بهکاربرده است. همچنین از نظر عرف، لطمه زدن به یکی از دفاتر تجارتی و پاره کردن چند برگ از آن، جرم تخریب محسوب میشود.
در قانون، معیار یا ضابطهای برای میزان خرابی یا صدمهای که بتوان آن را تخریب نامید، ارائه نشده و تعیین آن به نظر عرف واگذار شده است و در هر مورد باید به عرف مراجعه کرد.
درصورت نیاز به مشاوره با وکیل زمین با ما تماس بگیرید.
نکتهی مهم دیگر اینکه؛ برای تحقق تخریب، باید ضرری به ملک دیگری ایجاد شود و صرف سوءنیت در تخریب ملک دیگری را بدون اینکه ضرری ایجاد شود، نمیتوان تخریب نامید و تا ضرر واقع نشود، جرم محقق نمیشود.
بر اساس قانون شخصی که مال دیگری را تخریب میکند مجرم بوده و برای این جرم مجازات خاصی تعیین شده است، اما شخص مجرم علاوه بر مجازات مقرر در قوانین، در مقابل مالک ملک تلف شده مسئولیت مدنی داشته و باید از عهده جبران خسارت پیش آمده برآید، چرا که به موجب قانون مدنی و قواعد عام مسئولیت؛ تسبیب و اتلاف از زمره موجبات ضمان و مسئولیت قهری هستند. همچنین بر اساس قانون مدنی، هرکسی که مال غیر را تلف کند، ضامن بوده و باید مثل یا قیمت آن را بدهد، اعم از اینکه از روی عمد تلف کرده باشد یا بدون عمد و اعم از اینکه عین باشد یا منفعت و اگر آن را معیوب یا ناقص کرده باشد، ضامن نقص قیمت آن مال است.
جهت مطالعه بیشتر روی لینک های زیر کلیک کنید
عناصر جرم تخریب
۱- عنصر مادی:
هرگاه به هر نحوی از انحاء، اموال متعلق به دیگری اعم از منقول و غیرمنقول از بین برود، عنصر مادی جرم تخریب ایجاد شده است.
همچنین عنصر مادی این جرم، ویژگیهایی به شرح زیر دارد:
الف) عمل مرتکب:
در جرم تخریب، همانند دیگر جرائم علیه اموال و مالکیت، فعل ارتکابی باید مثبت باشد و تحقق این جرم بهصورت ترک فعل ممکن نمیباشد. این فعل مثبت ممکن است مستقیم، مانند خراب کردن دیوار ملک دیگری یا قطع درختان باغ دیگری باشد، یا اینکه به صورت غیرمستقیم، مانند قطع کردن آبی که موجب خشک شدن درختان باغ یا محصولات زمین کشاورزی دیگری میشود.
ب) وسایل ارتکاب جرم:
برای تحقق جرم تخریب، وسیله خاصی شرط تحقق نیست. بااینحال گاهی اوقات استفاده از بعضی وسایل، موجب تشدید مجازات مجرم میشود، مانند استفاده از مواد منفجره و حریق.
ج) موضوع جرم تخریب:
تمامی چیزهای باارزشی که امکان اختصاص آن به اشخاص حقیقی یا حقوقی وجود داشته باشد، میتواند موضوع جرم تخریب قرار گیرد که اعم است از؛
- اموال، اسناد و اشیاء.
- اموال اعم از منقول و غیرمنقول و از نظر مالکیت، عمومی و شخصی یا مشاع و مفروز.
- اسناد اعم از رسمی و عادی.
همچنین اشیاء در جرم تخریب، بهطورکلی مورد حمایت کیفری قانونگذار قرار گرفته است و مالیت آنها ملاک نبوده و ممکن است، یک شیء ارزش مالی نداشته باشد اما برای صاحب آن، دارای ارزش معنوی باشد.
۲- عنصر معنوی:
الف) سوءنیت عام:
عبارت است از اینکه مرتکب جرم باید اراده و اختیار در تخریب مال دیگری داشته باشد و تخریب مال دیگری بدون اراده و خواست مرتکب، به علت نداشتن سوءنیت، تنها موجب مسئولیت مدنی مرتکب میشود و جنبه کیفری ندارد.
ب) سوءنیت خاص:
عبارت است از ارادهی خاص مرتکب، نسبت به مال موضوع جرم یا شخصی که از تخریب متضرر میشود.
در جرم تخریب، علاوه بر قصد و عمد در ارتکاب فعل مجرمانه، باید قصد ایراد خسارت به دیگری نیز احراز شود. به همین دلیل اگر در مواقع اضطراری، شخصی برای نجات جان دیگری در آتشسوزی، اقدام به شکستن در و پنجره ملک دیگری نماید، نمیتوان او را تعقیب کیفری کرد.
در حالت عادی جرم تخریب عمدی است، اما قانونگذار در مواردی خاص، تخریب غیرعمدی اموال را جرم تلقی کرده است و این در مواقعی است که شخص مرتکب، رعایت احتیاط و مقررات و نظامات دولتی را ننموده است.
۳- عنصر قانونی:
مصادیق جرم تخریب به صورت پراکنده در قوانین مختلفی پیشبینی شده و برای آنها مجازات تعیین شده است.
مهمترین مواد قانونی راجع به جرم تخریب و مجازات آن:
ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس عمداً عمارت یا بنا یا کشتی یا هواپیما یا کارخانه یا انبار و بهطورکلی هر محل مسکونی یا معد برای سکنی یا جنگل یا خرمن یا هر نوع محصول زراعی یا اشجار یا مزارع یا باغهای متعلق به دیگری را آتش بزند، به حبس از ۲ تا ۵ سال محکوم میشود.
تبصره ۱: اعمال فوق در این فصل، درصورتیکه به قصد مقابله با حکومت اسلامی باشد، مجازات محارب را خواهد داشت.
تبصره ۲: مجازات شروع به جرائم فوق، شش ماه تا دو سال حبس میباشد.»
ماده ۶۷۶ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس سایر اشیای منقول متعلق به دیگری را آتش بزند، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی:
«هر کس عمداً اشیای منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
دیگر مواد قانونی مربوط به مجازات جرم تخریب:
الف) در قانون مجازات اسلامی:
- اتلاف و تخریب و سوزاندن اموال و اسناد متعلق به اشخاص؛ مواد ۶۷۵، ۶۷۷، ۶۸۰، ۶۸۱، ۶۸۳ و۶۸۳ الی ۶۸۶
- تخریب وسایل، تأسیسات و اموال مورداستفاده عمومی؛ مواد ۶۸۷ الی ۶۸۸
- تخریب اموال تاریخی، فرهنگی و مذهبی؛ مواد ۵۵۸، ۵۶۰ و ۵۶۴
- اتلاف و سوزاندن و تخریب اموال و اسناد دولتی؛ مواد ۵۴۳ الی ۵۴۶ و ۶۸۲
ب) در دیگر قوانین:
- قانون راجع به مجازات اخلال گران در صنایع نفت
- قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح (فصل نهم)
- قانون مجازات اخلال گران در تأسیسات آب، برق، گاز و مخابرات کشور
- قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی
- قانون کیفر بزههای راهآهن
- قانون اراضی و مستحدثات ساحلی
- قانون الحاق موادی به قانون نحوه حفظ آثار و یادگاریهای حضرت امام خمینی