به طور حتم تاکنون برای شما هم اتفاق افتاده است که در اصطلاح عامیانه بخواهید معامله‌ای میان خود و فرد یا افراد دیگری برقرار نمایید. به عنوان مثال شاید برای شما پیش آمده باشد که خودروی خود را طی معامله‌ای خریداری یا به فروش رسانیده باشید. یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین گروه‌های قراردادی، معاملات و قراردادهای ملکی هستند که ما در مطالب بعدی به تمام این قراردادها و نکات اختصاصی آن‌ها خواهیم پرداخت. در این مطلب در صدد هستیم تا با زبانی ساده ابتدا به تعریف و توضیح قرارداد بپردازیم و سپس هر قراردادها را بیان نماییم.

قراداد چیست؟

قانون مدنی در ماده 183 اختصاصاً به تعریف عقد یا قراداد پرداخته است و بیان می‌دارد: «عقد یا قرارداد عبارت است از آن‌که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آن‌ها واقع گردد».

بنابراین ملاحظه می‌کنید که در تعریف ارائه شده در قانون مدنی، برقراری تعهد میان طرفین و قبول آن‌ها از عناصر اصلی قرارداد محسوب می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت به هر نوشته‌ای که مبتنی بر توافق و تراضی طرفین بر امری باشد، قرارداد اطلاق می‌گردد و این توافق و تراضی جزء اصلی و جدایی‌ناپذیر از یک قرارداد است و زمانی که این تراضی حاصل شود، طرفین ملزم به اجرای تعهدات خود می‌باشند.

در اصطلاحات عامیانه واژه عقد و قرارداد یکسان تلقی شده و حتی به جای یک‌دیگر نیز به کار می‌روند در حالی‌که جالب است بدانید که از دیدگاه حقوقی تفاوت ظریفی میان عقد و قرارداد برقرار است بدین نحو که در اصطلاح حقوقی عقد به عقود معین اطلاق می‌گردد در حالی‌که قرارداد واژه عام‌تری بوده و هم عقود معین و هم عقود غیر معین را در برمی‌گیرد.

منظور از عقود معین نیز عقودی است که در قانون مدنی به طور کامل شرایط و ویژگی‌های آن‌ها درج گردیده است.

هرچند در گذشته قراردادهای شفاهی رایج بوده لکن به جهت شبهات زیادی که قراردادهای شفاهی برای طرفین ایجاد می‌نمود رویکرد عمومی مردم امروزه به سمت انعقاد یک قرارداد کتبی، دقیق و مشخص است تا مسائل و مشکلات حقوقی ناشی از آن نیز به حداقل برسد.

در یک قرارداد چه مواردی لازم است درج شود؟

در تنظیم یک قرارداد نکاتی وجود دارد که عموماً در اکثر قراردادها لازم و کاربردی است. اهمیت این موارد به اندازه‌ای است که عدم درج آن‌ها و یا کم اهمیت جلوه دادن آن‌ها می‌تواند آثار و تبعات حقوقی زیادی را به همراه داشته باشد. در ادامه ما به برخی از اساسی‌ترین ارکان یک قرارداد اشاره خواهیم کرد:

  • عنوان قرارداد

اولین رکنی که در قرارداد از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، عنوان قرارداد است. در واقع شما باید از همان ابتدا مشخص نمایید که قرارداد شما چه نوع قراردادی است و معمولاً در آغاز هر قراردادی این عنوان ذکر می‌شود. به عنوان مثال قرارداد اجاره، قرارداد مشارکت در ساخت و …

عنوان قرارداد از منظر محاکم و مراجع قضایی نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

  • طرفین قرارداد

بعد از عنوان قرارداد باید مشخص شود که این قرارداد مابین چه کسانی منعقد می‌شود. به عبارت دیگر مشخصات کامل طرفین قرارداد باید به طور کامل درج شود و البته بسته به آن‌که عنوان قرارداد چه باشد هر یک از طرفین قرارداد جایگاه خاصی پیدا می‌کنند. به عنوان مثال کارمند و کارفرما خریدار و فروشنده و …

لازم است بدانیم که هر قرارداد حداقل دو طرف دارد و طرفین قرارداد ممکن است اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند که در صورتی که یکی از طرفین قرارداد شخص حقوقی باشد (نظیر یک شرکت)، باید از صلاحیت شخص امضاکننده قرارداد کاملاً مطمئین شوید. در مطالب بعدی در خصوص نکاتی که در خصوص طرفین قرارداد چه در خصوص اشخاص حقیقی و چه در خصوص اشخاص حقوقی لازم است بدانید، صحبت خواهیم کرد.

  • موضوع قرارداد

موضوع قرارداد در واقع ماهیت و اقدامی است که طرفین قرارداد خود را ملزم به انجام آن می‌نمایند. در ماده 124 قانون مدنی به موضوع قرارداد با عنوان مورد معامله اشاره شده است و مقرر می‌دارد: «مال یا عملی که هر یک از طرفین تعهد به تسلیم یا ایفای آن می‌نمایند»

به عنوان مثال فروش، اجاره، طراحی، توسعه و مشارکت از موضوعات قراردادی محسوب می‌شوند.

موضوع قرارداد ویژگی‌ها و نکات مهمی دارد که ما در مطالب آتی به آن خواهیم پرداخت.

  • مدت قرارداد

هر قراردادی شروع و پایانی دارد. در برخی از قراردادها این مدت محدود و در برخی نامحدود است که باید مشخص شود.

  • مبلغ قرارداد

از آن‌جایی که اکثر دعاوی حقوقی بر سر مسائل مالی یک قرارداد ایجاد می‌شوند، بنابراین درج این بند با شفافیت کامل از الزامات یک قرارداد است. حتی لازم است نحوه پرداخت به همراه تاریخ نیز در همان بند یا در بند و ماده‌ای جداگانه درج شود.

  • تعهدات طرفین

در این قسمت می‌بایست اقداماتی که هر یک از طرفین نسبت به انجام آن ملتزم شده‌اند درج شود.

  • فورس ماژور

بعد از انعقاد یک قرارداد و ایجاد تعهد برای طرفین، ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که امکان انجام تعهد را از طرفین سلب نماید. نظیر برخی وقایع طبیعی مثل زلزله، سیل و .. یا برخی امور انسانی مانند اغتشاشات و شورش‌ها

البته برخی مصادیق جدیدی هم در فورس ماژور پدید آمده که ما در مطالب بعدی در خصوص آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

  • مرجع حل و فصل اختلاف

از آن‌جایی که پدید آمدن اختلاف فی‌مابین طرفین امری بسیار محتمل است، بنابراین در پایان هر قرارداد عموماً در خصوص مرجع حل و فصل اختلاف نیز توافقی حاصل می‌شود.  

چرا به قرارداد نیاز داریم؟

در زندگی روزمره برای همه ما زمینه‌های انعقاد قرارداد به طور حتم پیش می‌آید. در این میان لازم است بدانید که انعقاد بک قرارداد بدون آگاهی کامل نسبت به تمام بندهای آن می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیر حقوقی به همراه داشته باشد. قراردادهای ملکی نیز از این امر مستثنی نبوده و در صورتی که با دقت منعقد نشود، زمینه دعاوی ملکی را ایجاد می‌نماید. بنابراین بهتر است برای انعقاد قراردادهای خود از دانش حقوقی وکلا و مشاورین حقوقی بهره‌مند شوید. مجموعه حقوقی ملکبانان در کنار شماست تا قراردادهای ملکی خود را با خیال آسوده منعقد نمایید.