به طور کلی زمانی که مالک ملکی فوت می کند، ملک به وراث وی انتقال می یابد. در این صورت چنین ملکی را ملک ورثه ای می نامند. در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه و نکات کلیدی پیرامون مراحل خرید و فروش آن خواهیم پرداخت.
ملک ورثه ای چیست؟
املاک موروثی املاکی هستند که صاحب آن فوت شده است و مطابق با قوانین و مقررات به وراث شخص فوت شده رسیده است. به عبارت دیگر، هنگامی که مالک فوت می کند مطابق با قانون انحصار وراثت، ملک مورد نظر به واراث منتقل می شود، مگر آن که وصیت نامه رسمی تنظیم شده باشد یا شرایط خاصی برای ملک در نظر گرفته شده باشد، در این صورت ملک ورثه ای به شمار می آید. لازم به ذکر است در صورتی که بیش از یک وارث وجود داشته باشد، وراث نسبت به اموال به جای مانده از فرد فوت شده مالکیت مشاع دارند.
معاملات املاک موروثی چگونه است و باید به چه نکاتی توجه کرد؟
در معاملات ملک ورثه ای باید نکاتی را در نظر گرفت تا به شکلی صحیح صورت پذیرد. از جمله این نکات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
احراز مالکیت
احراز مالکیت وراث در زمان خرید ملک ورثه ای یکی از مهم ترین موضوعاتی است که باید به آن پرداخته شود. به عبارت دیگر، چنانچه ملک مورد معامله از جمله املاک موروثی باشد، باید سند مالکیت به نام فردی باشد که فوت نموده است. در این میان گواهی انحصار وراثت مهم ترین مدرکی است که می توان به وسیله آن احراز مالکیت نمود. گواهی انحصار وراثت از سوی شورای حل اختلاف صادر شده و در آن نام ورثه و میزان ارث هر یک ذکر می گردد. لازم به ذکر است در زمان خرید ملک ورثه ای علاوه بر مشاهده گواهی انحصار وراثت و شناسنامه متوفی، احتمال وجود وراث دیگر نیز بررسی شود.
مبایعه نامه
چنانچه وراث متعددی وجود داشته باشد، تمامی آن ها باید مبایعه نامه را امضاء نمایند یا وکیلی به نیابت از آن ها در هنگام معامله حضور داشته باشد و مبایعه نامه را امضاء نماید. چنانچه بعضی از وراث سهم خود را بفروشند، اما ۱ یا چند نفر دیگر از وراث مبایعه نامه ملک را امضاء نکرده و حاضر به فروختن ملک نشوند، خریدار تنها به وسیله دادگاه می تواند دیگر وراث را وادار به فروش نماید، زیرا وراثی که مبایعه نامه ی ملک را امضاء کرده اند، تنها نسبت به سهم خویش حق فروش دارند.
اموال صغیر
چنانچه بین وراث فرد صغیر ( کمتر از پانزده سال) وجود داشته باشد، طبق قانون تصرف در اموال او ممنوع و حق معامله ی آنان با قیم می باشد. به عبارت دیگر در این صورت لازم است برای فرد صغیر، قیم گرفته شود و جهت خرید املاک موروثی باید با قیم وی معامله شود. در نتیجه در صورتی که فرد صغیری در وراث باشد باید بررسی قیمنامه وی را هم به مراحل انجام معامله اضافه کرد.
به علاوه، طبق قانون قیم اجازه فروش اموال فرد صغیر را ندارد، مگر آنکه برای فروش اموال طفل صغیر از دادسرا مجوز بگیرد. خریدار ملک موروثی نیز این مجوز رسمی را در زمان معامله باید از قیم دریافت کند تا دچار مشکل نشود.
وصیت نامه
وصیت نامه می تواند به شکل عادی یا به شکل رسمی باشد و همه ی افراد نیز می توانند تا یک سوم اموال خود را وصیت نمایند. بنابراین، توصیه می شود پیش از هر کاری از وارثان پرسیده شود فرد فوتشده وصیتنامه ای در زمینه ملک مورد نظر دارد یا خیر. به عنوان مثال اگر قسمتی از ملک به فردی واگذار شده باشد، آن شخص در هنگام معامله ملک حتما باید حضور داشته باشد و اگر فرد از این مسئله بی اطلاع باشد برای او این امر دردسر ساز خواهد شد.
چه مدارکی را باید در هنگام خرید ملک ورثه ای از وراث دریافت کرد؟
برای آن که یک معامله به درستی صورت پذیرد باید به هنگام خرید ملک ورثه ای مدارکی را از جمله شماره و مشخصات و نیز مرجع صدور همه ی مدارک و مستندات از وراث دریافت شود. این مدارک عبارت اند از:
- سند مالکیت ملک
- شماره سریال
- گواهی انحصار وراثت
- در صورت وجود ورثه زیر سن قانونی، وجود قیم نامه الزامی است.
- وصیت نامه
- وکالت نامه
- گواهی مالیات بر ارث
- پایان کار شهرداری
- ملک ورثه ای
چه نکات مهمی را باید در ارتباط با ملک ورثه ای در نظر گرفت؟
در هنگام معامله ملک ورثه ای باید نکاتی مهم و کلیدی را در نظر گرفت. این نکات به شرح زیر می باشند:
تنها قتل عمد باعث ارث نبردن قاتل از مقتول خود می شود و قتل های غیر عمد مانعی برای توارث نیست.
اموال مشمول مالیات، بعد از کسر دیون متوفی مثل مهریه تعیین می گردد.
فروش سهم الارث بقیه ی وراث بدون اجازه ی آن ها، انتقال مال غیر به محسوب شده و این انتقال باطل می باشد.
برای فروختن ملک ورثه ای، در حالتی که یک نفر از وراث اجازه ی فروش نداده و از خرید سهم دیگران نیز خودداری می نماید، باید به دادگاه مراجعه کرده و مجوز فروش را از آن جا دریافت نمود.
به هنگام معامله ملک ورثه ای سند ملک را بررسی کنید تا مطمئن شوید به نام فرد متوفی است.
در هنگام معامله گواهی انحصار وراثت را حتما بررسی کنید.
مبایعه نامه توسط تک تک وراث باید امضا شود.
وکلای وراث باید وکالت نامه رسمی و معتبر داشته باشند.
مفاصا حساب مالیات بر ارث را بررسی کنید.
خریدار املاک ورثه ای باید سهم هر یک از وراث را جداگانه بپردازد تا بعدا کسی مدعی نشود.
قیم نامه فرد صغیر را حتما بررسی کنید.